Wednesday, December 1, 2021

Gamit ng Walong Bagong Titik sa Abakadang Filipino

 Gamit ng Walong Bagong Titik

         Ang dating 20 titik ng Abakada ay nadagdagan ng walo pang titik: C, F, J, Ñ,


 Q, V, X, at Z. Apat sa mga titik na ito (C,Ñ,Q,X) ay mula sa wika ng ibang bansa

 samantalang apat naman (F,J,V,Z) ang sa mga wika sa Filipinas.


Vakul


Paano gagamitin ang mga ito sa Filipino?

    Mga Gamit ng walong bagong titik sa pagbabaybay:

        A. Para sa mga kahawig na tunog sa pagsulat ng mga salita mula sa katutubong wika ng Filipinas.

    Mga Halimbawa

    1. feyu (Kalinga) – pipa na yari sa bukawa o sa tambo 
    2. jambangan (Tausug) – halaman
    3. zigattu (Ibanag) – silangan
    4. falendag (Teduray) – plawtang pambibig
    5. vakúl (Ivatan) - pantakip sa ulo na yari sa damo na ginagamit bílang pananggalang sa ulan at init ng araw
    6. kuvát (Ibaloy) - digma
    7. vuyú (Ibanag) - bulalakaw
    8. zinága (Ibanag) - dinuguan
    9. zinanága (Ibanag) - pamana
    10. majáw (Butuan) - maganda
    11. marajáw (Surigao) - maganda
    12. féffed (Gadang, Yogad) - pamaypay
    13. futú (Ibanag Yogad) - pusò
    14. futág (Yog) - pusod
    15. fungán (Yogad) - unan
    16. fúfulaót (Ayg) - butiki
    17. folóy (Ayg) - kubo
    18. fánga (Ayg) - palayok
    19. fungál (Gad) - punò
    20. fúllit (Gad) - gupit
    21. fuút (Gad) - tanong
    22. fúwab (Gad) - hapon
    23. bádju (Itw) – bagyo
    24. ju (Itw) – dito
    25. pádjanán (Itw) – tiráhan
    26. jásjas (Iby, Î-wak) – hinga
    27. jábjab (Iby, Î-wak) – pamaypay
    28. jófan (Gad) – hipan
    29. fidjáw (Gad) – sipol
    30. badjáw (Itw) – bagyo
    31. pádjanán (Itw) – tirahan
    32. jan (Itw) – saan
    33. zipíng (Iba) – kambal
    34. zitá (Iba) – timog
    35. kazzíng (Iba) – kambing
    36. zizzíng (Iba) – dindging na yari sa kawayan
    37. zinágan (Iba) – dinuguan
    38. ziwanán (Iba) – kanan
    39. zigû (Iba) – ligo

    B. Para sa mga bagong hiram na salita na babaybayin sa Filipino

    Mga Halimbawa

    1. selfi
    2. projektor

    C. Para sa mga bagong hiram na salita na hindi binabago ang baybay

    Mga Halimbawa

    1. visa
    2. zigzag
    3. level
    4. fern
    5. jam

    D. Para sa mga pangngalang pantangi

    Mga Halimbawa

    1. John  McDonald
    2. Nueva Vizcaya
    3. Mexico
    4. Nueva Ecija

    E. Para sa mga katawagang siyentipiko at teknikal

    Mga Halimbawa

    1. chlorophyll  
    2. zeitgeist
    3. quorum 
    4. Albizia falcataria

    F. Para sa mga mahirap dagliang ireispel

    Mga Halimbawa

    a. bouquet
    b. jaywalking
    c. quiz
    d. pizza


Sanggunian: 

MGA TUNTUNIN NG ORTOGRAPIYANG PAMBANSA
Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)