Thursday, October 21, 2021

Mga Uri ng Tula Ayon sa Kaukulan

 Mga Uri ng Tula Ayon sa Kaukulan



1. Mabigat – mataas ang uri. Mabigat ang tema at diwa. Ito ay isang mataas na uring pampanitikan.

HULING PAALAM
(Salin sa Tagalog ni Jose Gaymaytan mula sa "Mi Ultimo Adios" ni Gat Jose Rizal)


Halimbawa ng tulang mabigat

Paalam na, sintang lupang tinubuan,

Bayang masagana sa init ng araw,

Edeng maligaya sa ami’y pumanaw

At perlas ng dagat sa dakong Silangan.


Inihahandog ko ng ganap na tuwa

Sa iyo yaring buhay na lanta na’t aba;

Naging dakila ma’y iaalay rin nga

Kung dahil sa iyong ikatitimawa.


Ang nanga sa digmaan dumog sa paglaban

Handog din sa iyo ang kanilang buhay,

Hirap ay di pansin at di gunamgunam

Ang pagkaparool o pagtagumpay.


Bibitaya’t madlang mabangis na sakit

O pakikibakang lubhang mapanganib,

Pawang titiisin kung ito ang nais 

Ng baya’t tahanang pinakaiibig.


Ako’y mamamatay ngayong minamalas 

Ang kulay ng langit na nanganganinag

Ibinababalang araw ay sisikat

Sa kabila niyang mapanglaw na ulap.


Kung dugo ang iyong kinakailangan

Sa ikadidilag ng iyong pagsilang,

Dugo ko’y ibubo’t sa isa man lamang

Nang gumigiti mong sinag ay kuminang.


Ang mga nasa ko, mulang magkaisip,

Magpahanggang ngayon maganap ang bait,

Ang ikaw’y makitnag hiyas na marikit

Ng dagat Silangan na nakaliligid.


Noo mo’y maningning at sa mga mata 

Mapait na luha bakas ma’y wala na,

Wala ka ng poot, wala ng balisa,

Walang kadungua’t munti mang pangamba,


Sa sandaling buhay maalab kong nais

Ang kagalingan mo’t ang paiwang sulit

Ng kaluluwa king gayak ng aalis:

Ginhawa’y kamtan mo! Anong pagkarikit!


Nang maaba’t ikaw’y mapataas lamang,

Mamatay at upang mabigyan kang buihay,

Malibing sa lupang puspos ng karika’t

Sa silong ng iyong langit ay mahimlay.


Kung sa ibang araw ikaw’y may mapansin

Nipot na bulaklak sa aba kong libing,

Sa gitna ng mga damong masisinsin,

Hagka’t ang halik mo’y itaos sa akin.


Sa samyo ng iyong pagsuyong matamis,

Mataos na taghoy ng may sintang sibsib,

Bayang tumaggap noo ko ng init,

Na natatabunan ng lupang malamig.


Bayan mong ako’y malasin ng buwan

Sa liwang niyang hilano’t malamlam;

Bayan ihatid sa aking liwayway

Ang banaang niyang dagling napaparam.


Bayaang humalik ang simoy ng hangin;

Bayaang sa huning masaya’y awitin

Ng darapong ibon sa kurus ng libing

Ang buhay payapang ikinaaaliw.


Bayaang ang araw na lubhang maningas

Pawiin ang ulan, gawing pawang ulap,

Maging panganuring sa langit umakyat,

At ang aking daing ay mapakilangkap.


Bayaang ang aking maagang pagpanw,

Itangis ng isnag lubos na nagmamahal;

Kung may umalala sa akin ng dasal,

Ako’y iyo sanang idalangin naman.


Idalangin mo rin ang di nagkapalad,

Na nangamatay na’t yaong nanganhirap 

sa daming pasakit, at ang lumalangap 

naming mga ina luhang masaklap.


Idalangin sampo ng bawa’t ulila 

at nangapipiit na tigib ng dusa; 

idalangin mo ring ikaw’y matubos na 

sa pagkaaping laong binata.


Kung nababalot na ang mga libingan 

Ng sapot na itim ng gabing mapanglaw, 

at wala ng tanod kundi pawing patay, 

huwang gambalain ang katahimikan.


Pagpitagan mo ang hiwagang lihim, 

at mapapakinggan ang tinig marahil, 

ng isang saltero: Ito nga’y ako ring 

inaawitanka ng aking paggiliw.


Kung ang libingan kong limot na ang madla 

ay wala nang kurus at bato mang tanda 

sa nangangabubukid ay ipaubayang 

bungkali’t isabog ang natipong lupa.


Ang mga abo ko’y bago pailanglang 

mauwi sa wala na pinaggalingan, 

ay makalt munag parang kapupunanng 

iyong alabok sa lupang tuntungan.


Sa gayo’y walaa ng anoman sa akin, 

na limutin mo ma’t aking lilibutin 

ang himpapawid mo kaparanga’t hangin 

at ako sa iyo’y magiging taginting.


Bango, tinig, higing, awit na masaya 

liwanag aat kulay na lugod ng mata’t 

uulit-ulitin sa tuwi-tuwina.


Ako’y yayao na sa bayang payapa, 

na walang alipi’t punoing mapang-aba, 

doo’y di nanatay ang paniniwala 

at ang naghahari Diyos na dakila.


Paalam anak, magulang, kapatid, 

bahagi ng puso’t unang nakaniig, 

ipagpasalamat ang aking pag-alis 

sa buhay na itong lagi ng ligalig.


Paalam na liyag, tanging kaulayaw, 

taga ibang lupang aking katuwaan, 

paaalam sa inyo, mga minamahal; 

mamatay ay ganap na katahimikan.


ANG POSPORO NG DIYOS
ni Jose Corazon De Jesus


Sa dilim ng gabi’y may gintong nalaglag,

may apoy, may ilaw, galing sa itaas;

at dito sa lupa noong pumalapag,

nahulog sa bibig ng isang bulaklak.

Ang sabi ng iba’y kalulwa ng patay,

luha ng bituin, anang iba naman.

Lalo na’t sa gabi ay iyong matanaw

tila nga bituing sa langit natanggal.


Bituin sa langit at rosas sa hardin,

parang nagtipanan at naghalikan din;

nang di na mangyaring sa umaga gawin,

ginanap sa gabi’y lalo pang napansin.


Katiting na ilaw ng lihim na liyag,

sinupo sa lupa’t tanglaw sa magdamag;

ito’y bulalakaw ang dating pamagat,

posporo ng Diyos sa nangaglalakad.


Kung para sa aking taong nakaluhod

at napaligaw na sa malayong pook,

noong kausapin ang dakilang Diyos

ay sa bulalakaw lamang nagkalugod.


Sampalitong munti ng posporong mahal

kiniskis ng Diyos upang ipananglaw;

nang ito’y mahulog sa gitna ng daan,

nakita ang landas ng pusong naligaw!


Ito’y bulalakaw, ang apoy ng lugod,

na nagkanlalaglag sa lupang malungkot.

May nakikisindi’t naligaw sa pook:

Aba, tinanglawan ng posporo ng D’yos.

2. Pampagkakataon o pang-okasyon - ito ay mga tulang pambigkasan na ginagamit sa koronasyon, luksang lamayan, mga kaarawan at mga pagdiriwang ng bayani at araw ng pangilin.

Halimbawa ng tulang pampagkakataon o pang-okasyon

MALIGAYANG KAARAWAN
ni John Gabriel Nermal
(Mula sa https://hellopoetry.com)

Ito ay isang maligayang araw

Dahil ito'y ang iyong kaarawan,

Wag mo kalimutan ang iyong ilaw

ikaw ang aming gabay sa daanan,


HInding hindi ko makakalimutan

Ang araw na tayo'y may kaligayahan,

Memorya na ito'y aking ingatan

'Di mahalintulad ang kasiyahan


Dahil sayo ako'y may natutunan

Na wag **** tigilan ang kasiyahan,

Ito din ang iyong pagsisisihan

Parang araw na puno ng kariktan,


Itong araw na ikaw ay masaya

kahit isang lungkot, walang makita,

Dapat ang iyong araw ay di masira

Nakakasira sa iyong kay ganda,


Walang sinuman ay isang perpekto

Sa aking paningin ika'y kompleto,

Hindi mo kailangang magpabago

Dahil masaya na ako sa iyo,


Masaya kami kapag kasama ka

Na kalokohan **** nakakatuwa,

Mga tuwaan na nakakahawa

Na kinalalabasan ay himala,


Ikaw pa din ang bituin sa dilim

Nagbibigay sa taong may kulimlim,

Ang mga tawanan na walang tigil

Mga saya na madaling mapansin,


Itong panahon ay muling aahon

Walang rason para ika'y matakot,

Walang panahon para tumalikod

Dahil hindi ito ang iyong desisyon,


Sana natuwa ka sa 'king regalo

Binigay ko dito ang aking buo,

Hindi kayang ikumpara sa ginto

Dahil hindi ito isang trabaho,


Ito'y ginawa ko sa aking gusto

Na sana walang mangyaring magulo,

Itong tula ay para lang sa iyo

'Di ko magawa para sa iba 'to.


Dapat lahat ay palaging masaya

Para walang madulot na problema,

Ang panahon ay lalong gumaganda

Kapag lahat may magandang balita,


Ikaw ang may dulot ng kasiyahan

Na punong puno ng kaligayahan,

Hindi dapat itong pinagdudahan

Parang araw tayo'y nagkakitaan,


Walang saya kapag may kakulangan

Dahil lahat ay walang kahulugan,

Katulad ng masayang kaarawan

Walang silbe kapag ika'y nawalan.


BAYANING SUNDALO
ni @christyn
(Mula sa https://steemit.com)


Alay mo ang iyong buhay para sa bayan

Upang makamtan ang katahimikan

Maprotektahan ang sambayanan

Sa mga malulupit na dayuhan


Sariling pamilya ay iyong iniwan

Kahit umiiyak ang mag-ina sa iyong paglisan

Isinantabi ang sariling kaligayahan

Ibubuwis ang buhay hindi lang sa iilan


Ikaw ang aming bagong bayani

Serbisyo mo, sa puso mo'y namayani

Upang mapayapang Pilipinas ay maghari

Ligtas ako, sila, lahat kami


Gusto ko mang sabihin na 'yong lisananin

Upang pamilya mo ay iyong mapansin

Pwesto mo sa digmaan ay importante

Kaligtasan naming lahat, sa iyo nakabase


Panalangin ko sana ay dinggin

Na ikaw ay ligtas, kasamahan mo rin

Upang sa katapusan ng iyong laban

Mga sabik mong anak, iyong mahagkan


Salamat sa iyo,

Ito ang sambit ng aming puso

Salamat sa iyo,

Bayaning mga Sundalo.


3. Magaan – hindi gaanong mataas ang uri. Madaling isipin at karaniwan sa mga bugtungan at tulang pambata.

Halimbawa ng tulang magaan

BUGTONG-BUGTONG
ni --aQuArius(0i28xvii)

(Mula sa Samu't Saring Tula,/Poetry and others. https://www.facebook.com/915675178566185/

(i)

Tayo ngayon ay magbugtungan

Sagot nito'y palaisipan

Isipin wag kang magmadali

Ng sa sagot di magkamali.

(ii)

Ibibigay ang limang bugtong

Susubukin ang marurunong

Pwedeng isagot kahit ano

Depende sa naiisip nyo.

(iii)

1.May katawan at merong ulo

Pwedeng dilaan pag ginusto

Pisilin mo ng dahan-dahan

Kung gusto mo itong labasan.

(iv)

2.Tumatayo ay walang paa

Laki at sukat iba-iba

Merong buhok ay walang mukha

Walang mata ay lumuluha.

(v)

3.Tumitigas na parang bakal

Lumalambot kapag nagtagal

Mainit ay di kumukulo

Pwedeng sipsipin mo't isubo.

(vi)

4.Merong buhok kahit di tao

Maalat-alat lasa nito

Laman ay laging natatakpan

Namamasa kapag nabuksan.

(vii)

5.Ginagamit ito ng madla

Meron nito kahit na bakla

Nakukuha to sa lalaki

Pwedeng gamitin ng babae.

(viii)

Marahil ngayo'y alam nyo na

Sagot sa bugtong na lilima

Wag lang haluan ng marumi

Limang bugtong ay hindi berde.

(ix)

Pwede ngang tama, pwedeng mali

Subukan nyo baka sakali

Napapangiti na yong iba

Sa sagot nilang kakaiba.


ANG KAIBIGANG TUNAY
ni Al Q. Perez
(Mula sa https://www.tagaloglang.com)

Kaibigang tunay ay laging matapat,

ang tulong ay laan sa lahat ng oras.


Siya ay mabait at saka marangal

sa lahat ng saglit ay maaasahan.


Sa pangangailangan, siya’y laging handa

nang ang kaibiga’y hindi mapahiya.


Siya’y nakalaan kahit na magtiis

upang mapagbigyan, katotong matalik.


Kaibigang lubos, kaibigang tapat

ay kayamanan din ang nakakatulad.