Thursday, December 16, 2021

ALS A&E REVIEWER: LS 1 - FILIPINO

 ALS A&E Reviewer

LS 1 – Communication Skills:  FILIPINO  (Wastong Gamit)


Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot at i-shade ito sa iyong answer sheet. Kung sa palagay mo ay walang tamang sagot, i-shade ang E.


1. Tuwing tag-ulan ________ ng palay ang Tatay.
A. tanim
B. nagtanim
C. nagtatanim
D. magtatanim


2. Palagiang maghugas ng kamay upang makaiwas sa sakit dulot ng mikrobyo.

Alin ang pangatnig sa pangungusap?

A. Palagiang
B. maghugas
C. upang
D. dulot


3. Si Abegail ay may dalawang aso at tatlong pusa. Lahat sila ay inahin subalit baog ang isa. Ang pangalan niya ay Beybz.

Alin sa mga sumusunod ang hindi totoo?

A. Lima ang bilang ng mga alaga ni Abegail.
B. Isa sa mga alaga ni Abegail ay lalaki.
C. Mas maraming pusa si Abegail kaysa aso.
D. Lahat ng alaga ni Abegail ay babae. 


4. Di mahapayang gatang si Aling Marites kaya kakaunti lang ang kanyang mga tapat na kaibigan.

Ang kahulugan ng mga salitang may salungguhit ay:

A. Hindi nagpapatalo
B. Ususera
C. Tsismosa
D. Masungit


5. Sa kambal, si Charlie ang __________.

A. may tangkad
B. matangkad
C. mas matangkad
D. pinakamatangkad


6. _________ pista lang ng baryo umuuwi ang Kuya Nilo.

A. Kapag
B. Kung
C. Habang
D. Gayunman


7.  Aling pangungusap ang may tamang bantas at/o baybay?

A. Paborito ni Lukas ang atis, mangga at tsiko.
B. Naku, po!
C. Dumede na ba ang Baby?
D. Dalhin mo ito bukas: ruler, lapis, at papel.


8. Malulusog ang tanim na palay ni Mang Pedro kaya pinangutang na niya ito. Kinabukasan, nasira ng bagyo ang mga pananim.

Anong salawikain ang nababagay sa pahayag?

A. Daig ng maagap ang masipag.
B. Huwag magbilang ng sisiw hanggang di pa napipisa ang mga itlog.
C. Kung may tiyaga, may nilaga.
D. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.


9. Alin sa mga pangungusap sa ibaba ang walang maling baybay?

A. Nakahuli si Jaime ng maraming apahap at dalagambukid. 
B. Masarap kumain ng halo-halo ngayong tag-araw.
C. Maganda ang kanyang imahe sa publiko.
D. Matibay ang inpraistrakturang ipinatayo ni Meyor Toto.


10. Pupunta raw ______ si Presidente Duterte upang pasinayaan ang bubuksang pampublikong pagamutan.

A. rito
B. dito
C. rin
D. din


11. Kagigising lamang ni Rosita ______ dumating ang kanyang mister.

A. ng
B. nang
C. kung
D. samantalang


12. Si Debbie at ako ay magtutungo sa batis. _______ ay maliligo roon.

A. Sila
B. Tayo
C. Kami
D. Ikaw


13. Nais pumasok ng paaralan si Tim subali’t siya ay nilalagnat.

Anong uri ng pangungusap ito?

A. payak
B. tambalan
C. hugnayan
D. tambalan-hugnayan


14. Pumanaog ka at _________ mo ang bakuran.

A. walisan
B. walisin
C. winalis
D. nawalis


15. Kahit sa siyudad lumaki, __________ ng adobong palaka si Rollie sa tuwing nauuwi ng probinsya.

A. nakain
B. kumakain
C. kinain
D. kakain


16. Malasutla ang kutis ng bagong hirang na Binibining Bacolod.
Anong bahagi ng pangungusap ang malasutla?

A. pangngalan
B. pang-abay
C. pang-angkop
D. pang-uri


17. Kinaon ng kuya ang nanay sa daungan.

Anong salita ang maaaring ipalit sa “kinaon”?

A. Sinundo
B. Inihatid
C. Sinamahan
D. Kinanlungan


18. ___________ mo ng mantekilya ang mga tinapay na ihahandog sa mga bisita.

A. Pahirin
B. Pahiran
C. Ipahid
D. Mapahid


19. Matapos makapagsaing, nanaog si Adelfa upang sunduin ang anak na si Biboy sa paaralan.

Alin ang simuno sa pangungusap?

A. makapagsaing
B. Adelfa
C. anak
D. Biboy


20. Ang katumbas ng “di maliparang uwak” ay ______.

A. malapad
B. malaki
C. malawak
D. mahaba

--o0o--
MGA SAGOT:

Monday, December 13, 2021

Mga Sangkap ng Tula

 Karaniwan nang may 8 sangkap ang Tulang Pilipino

Francisco "Balagtas" Baltazar 

1. Saknong - isang grupo ng mga salita sa loob ng isang tula na may 2 o higit pang taludtod.

2. Sukat - bilang ng pantig sa isang linya o taludtod.

3. Tugma - pinag-isang tunog sa hulihan ng mga taludtod.

        Dalawang Uri ng Tugma

        a. Hindi buong rima (Assonance) - paraan ng pagtutugma ng tunog kung saan                 ang salita ay nagtatapos sa patinig (vowel)

        b. Kaanyuan (Consonance) - paraan ng pagtutugma kung saan ang salita ay                     nagtatapos sa katinig (consonant)

4. Sining o Karikyan - paggamit ng piling angkop at maririkit na salitang nagbibigay ng pangkalahatang impresyon sa bumabasa.

5. Talinhaga - tumutukoy sa paggamit ng matatalinhagang salita at tayutay

6. Anyo - porma ng tula

7. Tono/Indayog - diwa ng tula

8. Persona - tumutukoy sa ngasasalita sa tula; una, ikalawa, o ikatlong katauhan

Mga Tuntunin sa Ortograpiyang Pambansa: Pagrereispel

May mga tuntuning sinusunod sa pagrereispel ng wikang banyaga - Ingles man,  Español, o iba pa - sa Filipino.

(Image from https://www.wonderopolis.org)

1. Huwag magreispel kapag:

    a. Kakatwa o kakatawa ang anyo
    b. Higit na mahirap basahin kaysa orihinal
    c. Nasisira ang kabuluhang kultural
    d. Higit nang popular ang anyo sa orihinal

    Mga Halimbawa

        carbon dioxide vs karbon day-oksayd
        baguette                 vs baget
        feng shui                 vs fung soy
        habeas corpus vs habyas korpus
        bouquet                 vs bukey
        pizza                 vs pitsa
        wifi                         vs wayfay

    Makabubuting isulat na lamang ang ispeling nito sa wikang banyaga kaysa isulat sa Filipino.

2. Sa panghihiram ng salita, Español muna bago Ingles

    Higit na umaalinsunod ang wikang Español sa bigkas at baybay na Filipino kaysa Ingles.

    Mga Halimbawa

    bagahe    (bagaje)               vs        bageyds    (baggage)
    birtud      (virtud)               vs       virtyu        (virtue)
    isla          (isla)                    vs        ayland       (island)
    imahen    (imagen)             vs        imeyd        (image)                             
    sopistikado (sofisticado)    vs       sofistikeyted (sophisticated)

3. Mag-ingat sa mga salitang hindi Español at hindi rin Ingles at hindi matukoy ang pinagmulan

    Mga Halimbawa

    aspekto                    at hindi aspeto
    imahen                    at hindi imahe
    kontemporaneo      at hindi kontemporaryo
    endoso                     at hindi endorse

4. Pasók ang SK at ST kapag nasa dulo ng salita

    Mga Halimbawa

    desk             disk
    test             kóntest
    pest             post
    cost                 kiosk

5. Kapag ang SK o ST ay nasa unahan o gitna ng salita, madalas itong nahahati.

    Mga Halimbawa

    schedule    ==>    is-ked-yul (iskedyul)
    scholar      ==>    is-ko-lar (iskolar)
    style       ==>    is-tayl (istayl)
    stop           ==>    is-tap (istap)

6. Walâng KT

    Mga Halimbawa

    ábstrak (abstract)
    ádik         (addict)
    konék         (connect)
    korék         (correct )
    sabjek         (subject)

Mga Halimbawa ng Ispeling sa Filipino ng mga salitang dayuhan:

chart         tsart
taxi                 taksi
stand by         istámbay
schedule         iskédyul
police         pulís
boxing         bóksing
recess         risés
grocery         gróserí
underpass ánderpás
highway         háywey
traffic         trápik
graduate         grádweyt
corny         kórni
armalite         ármaláyt


--o0o--

Sanggunian: 
Komisyon Sa Wikang Filipino (KWF)

Wednesday, December 1, 2021

Gamit ng Walong Bagong Titik sa Abakadang Filipino

 Gamit ng Walong Bagong Titik

         Ang dating 20 titik ng Abakada ay nadagdagan ng walo pang titik: C, F, J, Ñ,


 Q, V, X, at Z. Apat sa mga titik na ito (C,Ñ,Q,X) ay mula sa wika ng ibang bansa

 samantalang apat naman (F,J,V,Z) ang sa mga wika sa Filipinas.


Vakul


Paano gagamitin ang mga ito sa Filipino?

    Mga Gamit ng walong bagong titik sa pagbabaybay:

        A. Para sa mga kahawig na tunog sa pagsulat ng mga salita mula sa katutubong wika ng Filipinas.

    Mga Halimbawa

    1. feyu (Kalinga) – pipa na yari sa bukawa o sa tambo 
    2. jambangan (Tausug) – halaman
    3. zigattu (Ibanag) – silangan
    4. falendag (Teduray) – plawtang pambibig
    5. vakúl (Ivatan) - pantakip sa ulo na yari sa damo na ginagamit bílang pananggalang sa ulan at init ng araw
    6. kuvát (Ibaloy) - digma
    7. vuyú (Ibanag) - bulalakaw
    8. zinága (Ibanag) - dinuguan
    9. zinanága (Ibanag) - pamana
    10. majáw (Butuan) - maganda
    11. marajáw (Surigao) - maganda
    12. féffed (Gadang, Yogad) - pamaypay
    13. futú (Ibanag Yogad) - pusò
    14. futág (Yog) - pusod
    15. fungán (Yogad) - unan
    16. fúfulaót (Ayg) - butiki
    17. folóy (Ayg) - kubo
    18. fánga (Ayg) - palayok
    19. fungál (Gad) - punò
    20. fúllit (Gad) - gupit
    21. fuút (Gad) - tanong
    22. fúwab (Gad) - hapon
    23. bádju (Itw) – bagyo
    24. ju (Itw) – dito
    25. pádjanán (Itw) – tiráhan
    26. jásjas (Iby, Î-wak) – hinga
    27. jábjab (Iby, Î-wak) – pamaypay
    28. jófan (Gad) – hipan
    29. fidjáw (Gad) – sipol
    30. badjáw (Itw) – bagyo
    31. pádjanán (Itw) – tirahan
    32. jan (Itw) – saan
    33. zipíng (Iba) – kambal
    34. zitá (Iba) – timog
    35. kazzíng (Iba) – kambing
    36. zizzíng (Iba) – dindging na yari sa kawayan
    37. zinágan (Iba) – dinuguan
    38. ziwanán (Iba) – kanan
    39. zigû (Iba) – ligo

    B. Para sa mga bagong hiram na salita na babaybayin sa Filipino

    Mga Halimbawa

    1. selfi
    2. projektor

    C. Para sa mga bagong hiram na salita na hindi binabago ang baybay

    Mga Halimbawa

    1. visa
    2. zigzag
    3. level
    4. fern
    5. jam

    D. Para sa mga pangngalang pantangi

    Mga Halimbawa

    1. John  McDonald
    2. Nueva Vizcaya
    3. Mexico
    4. Nueva Ecija

    E. Para sa mga katawagang siyentipiko at teknikal

    Mga Halimbawa

    1. chlorophyll  
    2. zeitgeist
    3. quorum 
    4. Albizia falcataria

    F. Para sa mga mahirap dagliang ireispel

    Mga Halimbawa

    a. bouquet
    b. jaywalking
    c. quiz
    d. pizza


Sanggunian: 

MGA TUNTUNIN NG ORTOGRAPIYANG PAMBANSA
Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)